Hành trình gian nan của nhà hóa học Dan Shechtman giải Nobel 2011, từng bị chế giễu, sĩ nhục, khai trừ năm 1982.

 

Hành trình gian nan của nhà hóa học Dan Shechtman giải Nobel 2011, từng bị chế giễu, sĩ nhục, khai trừ năm 1982.

Khi nhà hóa học Dan Shechtman tuyên bố ông tìm ra một dạng tinh thể hoàn toàn trái với các quy luật của tự nhiên vào năm 1982, các đồng nghiệp đã chế giễu, sỉ nhục và khai trừ ông ra khỏi nhóm nghiên cứu.

Các phóng viên tới gặp Dan Shechtman tại Viện Công nghệ Technion, thành phố Haifa, Israel sau khi Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển tuyên bố ông đoạt giải Nobel Hóa học 2011. Ảnh: The New York Times.

AP cho biết, ngày 8/4/1982, trong lúc làm việc tại Cục Tiêu chuẩn Quốc gia Mỹ tại Washington (ngày nay được gọi là Viện Tiêu chuẩn và Công nghệ Quốc gia Mỹ), nhà hóa học Shechtman phát hiện bán tinh thể, dạng tinh thể có cấu trúc mà các nhà khoa học thời đó coi là không tưởng. Bán tinh thể là những chất rắn mà trong đó nguyên tử sắp xếp theo trật tự nhưng không có cấu trúc tuần hoàn. Vào thời đó đa số giới khoa học cho rằng cấu trúc không tuần hoàn của nguyên tử chất rắn là điều trái với quy luật tự nhiên.

Các đồng nghiệp của Shechtman yêu cầu ông rời khỏi nhóm nghiên cứu và chuyển sang một nhóm khác. Thậm chí một số người còn giễu cợt và sỉ nhục ông.

“Đồng nghiệp khai trừ tôi ra khỏi nhóm nghiên cứu. Họ nói điều mà tôi công bố khiến họ cảm thấy hổ thẹn”, Shechtman kể.

Sau đó Shechtman trở về Israel và cùng một nhà khoa học viết bài báo mô tả chi tiết khám phá về bán tinh thể.

Tạp chí Journal of Applied Physics từ chối đăng bài báo của Shechtman với lý do nó sẽ không thu hút sự quan tâm của các nhà vật lý. Linus Pauling – một tên tuổi lớn trong ngành tinh thể học thế kỷ 20 - cũng bác bỏ bài báo.

Sau 29 năm, cuối cùng phát hiện về bán tinh thể của Shechtman đã được cộng đồng khoa học thế giới công nhận. Và hôm qua ông đã nhận một phần thưởng xứng đáng: Giải Nobel Hóa học.

“Một nhà khoa học chân chính phải có đức tính khiêm tốn và biết lắng nghe, chứ không phải một con người tin 100% những thứ anh ta đọc trong sách”, Shechtman phát biểu.

Nhà khoa học 70 tuổi khẳng định ông chưa bao giờ nghi ngờ phát hiện của bản thân. Shechtman tự coi ông là một trong những người dám thách thức suy nghĩ thông thường để tìm kiếm tri thức mới.

Viện Hàn lâm Khoa học Hoàng gia Thụy Điển khẳng định: “Phát hiện của Shechtman đã thay đổi cơ bản nhận thức của giới hóa học về chất rắn”.

Từ năm 1982 tới nay, bán tinh thể liên tục được phát hiện trong các phòng thí nghiệm. Một công ty Thụy Điển đã tìm thấy chúng trong một loại thép siêu cứng. Loại thép này đã được sử dụng để sản xuất dao cạo râu, kim siêu nhỏ dành cho bác sĩ phẫu thuật. Nhiều nhà nghiên cứu cũng đang tìm cách ứng dụng tính chất của bán tinh thể để tạo ra những vật liệu có khả năng biến nhiệt thành điện.

Vị giáo sư hóa học của Viện Công nghệ Technion là người thứ 10 của Israel nhận giải Nobel – một con số ấn tượng đối với một đất nước chỉ có 7,8 triệu dân. Tổng thống Israel Shimon Peres, người từng nhận giải Nobel Hòa bình vào năm 1994, đã gọi điện chúc mừng Shechtman. Thủ tướng Benjamin Netanyahu cũng ca ngợi ông.

“Hôm nay mọi người dân Israel vui mừng khi biết tin Shechtman giành giải Nobel và những người Do Thái trên khắp thế giới hẳn cũng tự hào”, ông Netanyahu nói.

Nancy B. Jackson, chủ tịch Hiệp hội Hóa học Mỹ, gọi phát hiện của Shechtman là “một trong những khám phá vĩ đại thách thức các quy luật tự nhiên”.

Nhà hóa học Israel giành giải Nobel Hóa học

Nhà hóa học người Israel Daniel Shechtman đã được xướng tên trong lễ công bố giải Nobel Hóa học hôm nay vì phát hiện về bán tinh thể.

AFP cho hay nghiên cứu về bán tinh thể của ông Daniel Shechtman được đánh giá là đã làm thay đổi cơ bản cách các nhà hóa học nhận thức về chất rắn.

Schechtman đã chỉ ra rằng bán tinh thể là các mô hình có trật tự và đối xứng nhưng không bao giờ lặp lại chính chúng. Bán tinh thể được phát hiện trong phòng thí nghiệm và cũng được tìm thấy trong các khoáng chất tự nhiên. Cấu trúc chặt chẽ của chúng có khả năng làm cứng các vật chất và có thể áp dụng vào sản xuất các sản phẩm tiêu dùng như chảo chiên và các máy móc như động cơ diesel chịu nhiệt cao.

Khám phá này của ông Daniel Schetman trước đó đã gây ra tranh cãi đến mức ông bị yêu cầu rời khỏi nhóm nghiên cứu của mình. Tuy nhiên, ông đã chiến đấu đến cùng và buộc các nhà khoa học khác phải xem xét lại bản chất vấn đề.

Ông Shechtman, sinh năm 1941, hiện là giáo sư thuộc Viện Công nghệ Israel ở Haifa. Ông sẽ nhận được một giải thưởng tiền mặt trị giá 1,48 triệu USD tại lễ trao giải chính thức diễn ra ở Stockholm, Thụy Điển ngày 10/12 tới, nhân kỷ niệm ngày mất của người sáng lập ra giải Alfred Nobel.

Giải Nobel Hóa học là giải thưởng thứ ba được trao trong mùa Nobel năm nay, sau giải Y học và Vật lý.